Wśród wielu dziedzin, w kręgu moich zainteresowań jest również ten etap historii Polski, dotyczący okresu II wojny światowej. Najbardziej zapadł mi w pamięć i wywarł największe wrażenie.
Instytucją kultury podejmującą wspomnianą tematykę jest m. in. Muzeum Armii Krajowej im. gen. Emila Fieldorfa Nila w Krakowie. Zainteresowany działalnością instytucji, także w aspekcie dostępności, przeprowadziłem wywiad z p. Katarzyną Mazur - koordynatorką dostępności muzeum. W niniejszym artykule udostępniam zapis tekstowy wywiadu. Życzę przyjemnej i ciekawej lektury…
1. Jak rozumieją Państwo dostępne wydarzenie i do kogo jest ono skierowane?
Wydarzenie dostępne to dla nas takie przedsięwzięcie, w którym każdy będzie mógł wziąć udział i w pełni z niego skorzystać. Organizacja takich inicjatyw jest dla nas olbrzymim wyzwaniem. Staramy się, aby nasze Muzeum było miejscem, w którym każdy będzie się czuł jak najlepiej. Naszym celem jest organizowane wydarzeń przyjaznych dla jak największej liczby osób, także tych ze szczególnymi potrzebami. Jedna z takich inicjatyw odbyła się w ramach akcji „Narodowe Czytanie”, w którym mogły uczestniczyć osoby z niepełnosprawnościami ruchu, wzroku oraz słuchu. Wydarzenie było bowiem tłumaczone na Polski Język Migowy.
2. Dlaczego organizujecie Państwo dostępne wydarzenia? Czy to obowiązek wynikający z realizacji przepisów prawa czy ma to głębszy sens?
Organizujemy takie wydarzenia, ponieważ zależy nam na tym, aby nasze Muzeum było miejscem przyjaznym dla jak największej liczby osób, a przedstawiona przez nas historia mogła być dostępna dla każdego. Chcemy stworzyć takie miejsce, do którego nasi goście będą chętnie wracać, w którym będą czuć się komfortowo i w przyjazny sposób odkrywać tajniki historii. Co istotne już od kilku lat, w miarę możliwości finansowych i logistycznych, staramy się dążyć do tego celu. Tak było w przypadku wspomnianej już akcji „Narodowego Czytania”. Także 2 duże projekty dostosowujące naszą wystawę stałą do potrzeb osób z niepełnosprawnościami wzroku i słuchu zostały zrealizowane jeszcze przed ogłoszeniem ustawy.
3. Jak długo zajmujecie się dostępnością kultury?
Praktycznie od momentu wykonania remontu budynku i otwarcia nowej wystawy, co miało miejsce w 2011 roku. Najpierw zadbaliśmy o dostępność architektoniczną budynku, dzięki czemu osoby z niepełnosprawnością ruchu mogą swobodnie dostać się na każdy poziom muzeum. Następnie staraliśmy się dostosować naszą wystawę do potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami.
W 2015 roku zrealizowaliśmy projekt “Wsłuchaj się w historię AK – audiodeskrypcja ścieżki”. Został on zrealizowany z myślą o osobach z niepełnosprawnością wzroku. Najważniejszym elementem projektu jest audioprzewodnik, który prowadzi po wstawie stałej. W ramach projektu zakupione zostały ponadto m.in. pomoce dotykowe.
W 2017 roku udało się nam zrealizować kolejne ważne przedsięwzięcie. Tym razem był to projekt „Głusi na SzlAKu”. Dzięki jego realizacji powstała unikalna ścieżka zwiedzania, która zawiera 27 filmów z lektorem Polskiego Języka Migowego i napisami. Żeby je obejrzeć, należy zeskanować kod QR swoim telefonem lub wyświetlić film przy pomocy kart RFID na ekranie zamieszczonym przy ekspozycji. Karty odebrać można w kasie Muzeum. To oznacza, że każdy zwiedzający może wybrać wygodniejszą dla siebie opcję.
Co istotne w ramach wspomnianych projektów odbyły się także szkolenia dla pracowników Muzeum, w trakcie których mogli m.in. dowiedzieć się więcej na temat audiodeskrypcji, czy też poznać podstawy Polskiego Języka Migowego oraz kulturę Głuchych.
4. Czy dostępne wydarzenia przygotowujecie i realizujecie we własnym zakresie czy korzystacie ze wsparcia z zewnątrz?
Jeżeli tylko to możliwe to staramy się korzystać z pomocy specjalistów / ekspertów zajmujących się określoną tematyką. Ostatnio, tj. 26 września 2021 r. odbyło się otwarcie nowej wystawy czasowej, które tłumaczone było na PJM przez profesjonalnego tłumacza. Także w przypadku dostosowywania ekspozycji do potrzeb osób ze szczególnymi potrzebami nasze Muzeum korzystało z pomocy specjalistów m.in. z Fundacji Kultury Bez Barier , Migam, czy też Małopolskim Związkiem Głuchych.
Sporą część wydarzeń i materiałów przygotujemy jednak we własnym zakresie. Niektórzy pracownicy uczestniczą w licznych szkoleniach (nawet kilkunastu rocznie), w czasie których poznać mogą najnowsze wytyczne dotyczące pracy z osobami o szczególnych potrzebach.
5. Na jakie udogodnienia mogą u Państwa liczyć osoby Głuche i niewidome (proszę podać przykłady)?
Osoby Głuche i niewidome odwiedzające nasze Muzeum mogą skorzystać z wielu udogodnień. Opracowane zostały dedykowane im ścieżki zwiedzania, o których wspominałam już trochę wcześniej. W czasie wizyty na ekspozycji osoby te skorzystać mogą ze specjalnie opracowanych materiałów.
Osoby z niepełnosprawnością wzroku:
W Muzeum opracowana została ścieżka zwiedzania z audiodeskrypcją , która obejmuje wystawę stałą i niektóre wystawy czasowe. Można z niej skorzystać przy pomocy urządzeń multimedialnych. Nagrania pobrać można ze strony internetowej Muzeum. Podzielone one zostały na krótkie, wygodne do odtwarzania odcinki. Na wystawie znajdują się eksponaty do dotykania: m.in: puzzle w kształcie mapy obrazujące kształt II RP oraz poszczególnych województw, czołg Vickers, riksza, klucze telegraficzne, kadłub bombowca Halifax. Ponadto Muzeum dysponuje również dodatkowymi przedmiotami do dotykania, przede wszystkim wyposażeniem żołnierskim (broń, ekwipunek) oraz odznaczeniami. Przedmioty umieszczone na ekspozycji są ogólnie dostępne, natomiast mniejsze przedmioty znajdują się w sali warsztatowej. Po wcześniejszym uzgodnieniu zostaną one udostępnione przez pracowników Muzeum, którzy dodatkowo będą mogli przybliżyć różne informacje i ciekawostki na temat prezentowanych przedmiotów.
Osoby z niepełnosprawnością słuchu:
Podczas pobytu w Muzeum skorzystać można ze ścieżki zwiedzania przygotowanej specjalnie dla osób z niepełnosprawnością słuchu. Na wystawie stałej rozmieszczone są miejsca z filmami nagranymi w Polskim Języku Migowym (PJM) z napisami. Zaznaczone one zostały na mapce, którą można pobrać w kasie Muzeum. Można je uruchomić przy pomocy:
- kodów QR : po ich zeskanowaniu przy pomocy własnego urządzenia mobilnego lub
- kart RFID do kiosków multimedialnych. Karty RFID są odebrania w kasie Muzeum, po wcześniejszym zgłoszeniu zapotrzebowania w kasie Muzeum.
Część pracowników Muzeum ukończyła kurs PJM w stopniu podstawowym.
Osoby korzystające z aparatów słuchowych mogą także liczyć na udogodnienia. Z myślą o nich w kasie Muzeum zamontowana została pętla indukcyjna. Dodatkowo od tego roku osoby te mogą skorzystać z muzealnych audioprzewodników, które wyposażone zostały w specjalne słuchawki, z wmontowaną pętlą indukcyjną.
6. Czy z Państwa oferty mogą skorzystać osoby poruszające się na wózku inwalidzkim?
Jak najbardziej, nasze Muzeum pozbawione jest barier architektonicznych. Przed budynkiem znajduje się wydzielone miejsce do parkowania dla osób z niepełnosprawnościami. Zaraz obok położony jest podjazd. Na wszystkie wystawy można się dostać przy pomocy windy.
7. Czy i ewentualnie w jaki sposób są Państwo przygotowani na wizytę osoby niewidomej, poruszającej się na wózku?
Tak. Jakiś czas temu odwiedziła nas osoba z niepełnosprawnością wzroku, która poruszała się na wózku. Oprócz zwiedzania z audiodeskrypcją na żywo zorganizowaliśmy także zajęcia warsztatowe. W ich trakcie udostępnione zostały przedmioty do dotykania (oczywiście, ze względu na pandemię COViD-19 przy zachowaniu zasad bezpieczeństwa).
Budynek Muzeum pozbawiony jest barier architektonicznych. Także nasza sala edukacyjna jest odpowiednio wyposażona. W czasie warsztatów skorzystać można z wielu ciekawych materiałów dotykowych, dzięki czemu można lepiej poznać przedstawianą podczas zajęć historię.
8. Czy akceptujecie/są mile widziane osoby niewidome w towarzystwie psa asystującego?
Oczywiście! Osoby w towarzystwie psa asystującego są mile widziane w naszym Muzeum. Serdecznie zapraszamy!
9. Na co z Państwa strony może liczyć chcąca Was odwiedzić osoba niepełnosprawna spoza Krakowa i/lub słabo znająca miasto? Gdzie zlokalizowany i jak usytuowany jest obiekt muzeum?
Siedziba Muzeum AK zlokalizowana jest w Krakowie przy ul. Wita Stwosza 12 w centrum miasta. Niedaleko budynku znajduje się przystanek autobusowy linii 537. Kilkaset metrów dalej zlokalizowany jest Dworzec Główny PKP. W podobnej odległości znajduje się parking, na którym zatrzymują się busy przyjeżdzające z okolicznych miejscowości oraz dworzec autobusowy. Szczegółowe informacje na temat położenia Muzeum znajdują się na stronie internetowej Muzeum AK w zakładce „Dostępność” . Tam także umieszczone zostały m.in. mapka oraz informacje na temat najbliższych przystanków MPK.
Po wcześniejszym zgłoszeniu zapotrzebowania, istnieje możliwość skorzystania z pomocy któregoś z naszych pracowników. Pomoże on w dotarciu do budynku. Dane kontaktowe podane są na wspomnianej stronie internetowej.
10. Czy udogodnienia dla osób z szczególnymi potrzebami mają pozytywny a może negatywny wpływ na pozostałych zwiedzających?
Jak najbardziej pozytywny. Często mamy sytuacje, że z umieszczonych na wystawie oraz w sali warsztatowej pomocy dydaktycznych korzystają także inni nasi goście. Przedmioty te dodatkowo uatrakcyjniają ekspozycję, wprowadzają dodatkowe informacje. Jednym z takich przedmiotów jest stół z wykonaną z pleksi mapa administracyjną Polski z okresu międzywojennego. Przygotowaną ją z myślą o osobach z niepełnosprawnością wzroku, które dzięki niej mogą poznać kształt i wielkość ówczesnych polskich województw. Okazało się jednak, że chętnie korzystają z niej wszyscy zwiedzający.
Na potrzeby osób z niepełnosprawnością wzroku przygotowaliśmy materiały dotykowe, z których korzystają często także inni uczestnicy zajęć edukacyjnych.
11. Czy dysponujecie ofertą dla osób z niepełnosprawnościami, nie mogących Was odwiedzić osobiście?
Tak, oczywiście. Na naszej stronie internetowej znalazło się wiele ciekawych materiałów przybliżających nie tylko nasze Muzeum, ale także różne informacje i ciekawostki dotyczące historii XX wieku. Na naszej stronie internetowej umieściliśmy wiele ciekawych materiałów. Wśród nich warto wymienić filmy z warsztatami przybliżające m.in. informacje na temat dziejów okupowanego Krakowa, działalności Armii Krajowej, cichociemnych, czy też polskich agentów wywiadu. Filmy zaopatrzone są w napisy. Dodatkowo zamieściliśmy tam podcasty przybliżające historię XX wieku np. dotyczące działalności konspiracyjnej wybranych polskich sportowców. Te audycje dostępne są także w pliku tekstowym.
Ze wszystkich wspomnianych materiałów można skorzystać bezpłatnie. Wystarczy odnaleźć na stronie zakładkę „AKademia on-line” i kliknąć w nią. W tym miejscu zamieszczone zostały wszystkie wspomniane materiały.
Zachęcamy do odwiedzenia!
12. Czy obserwujecie zmianę zainteresowania Waszą instytucją od czasu kiedy zajmujecie się dostępnością kultury?
Od momentu wprowadzenia dedykowanych ścieżek zwiedzania oraz innych udogodnień zaobserwowaliśmy wzrost zainteresowania nasza ofertą przez osoby ze szczególnymi potrzebami. Wprowadzone udogodnienia dodatkowo uatrakcyjniają naszą ofertę. Dzięki dostosowaniu naszych przestrzeni wystawienniczych oraz wprowadzaniu dedykowanej oferty edukacyjnej Muzeum zaczęły odwiedzać nowe grupy odbiorców m.in. osoby z niepełnosprawnością, czy też seniorzy.
Mamy nadzieję, że zainteresowanie naszym Muzeum będzie stale rosło.
Katarzyna Mazur – adiunkt- Specjalista ds. Edukacji i Promocji i Koordynator ds. dostępności w Muzeum AK.
Podsumowanie
Mam nadzieje, że udostępniony wywiad zawiera ciekawe i praktyczne informacje zwłaszcza dla osób z niepełnosprawnościami, zainteresowanych zarówno tematyką działalności jak i dostępnością obiektu.