Szacuje się, że w Polsce żyje 8,1 mln osób niepełnosprawnych. Wśród nich, aż 33% populacji to osoby z orzeczeniem niepełnosprawności narządu wzroku. W tym odsetku mieści się 42 tysiące osób, które deklarują się jako całkowicie niewidome [1].
Tego rodzaju niepełnosprawność najczęściej nabywana jest w wieku dorosłym w wyniku różnych schorzeń, na które współczesna medycyna wciąż nie zna skutecznego lekarstwa. Co więcej, prognozy wskazują, iż odsetek osób z dysfunkcją wzroku będzie nadal wzrastał [1], co pozwala wnioskować, że takie osoby będą coraz częściej spotykane. Tym samym warto upewnić się, że potrafimy komunikować się z nimi tak, aby przebiegało to w sposób niewykluczający oraz efektywny.
Jak się porozumiewać? [2]
Gdy wejdziesz do pomieszczenia, w którym znajduje się osoba z niepełnosprawnością wzroku, przywitaj się z nią i przedstaw się. W ten sposób zasygnalizujesz swoją obecność i nie wywołasz u niej niepotrzebnego zaskoczenia. Jeżeli w pomieszczeniu znajduje się kilka osób, zwróć się do osoby z niepełnosprawnością wzroku za pomocą odpowiedniej formy adresatywnej (np. Kasiu, panie Jurku). Dzięki temu będzie ona wiedziała, że mówisz do niej, a nie do kogoś stojącego obok.
Gdy zwracasz się do osoby z niepełnosprawnością wzroku, rób to bezpośrednio, a nie poprzez jej opiekuna lub przewodnika.
Mów normalnym tonem używanym w codziennych konwersacjach. Jeśli osoba z niepełnosprawnością wzroku nie jest niedosłysząca, nie ma potrzeby mówić nienaturalnie wyraźnie lub głośno.
Gdy opisujesz ludzi, miejsca lub rzeczy, nie krępuj się mówić o kolorach czy też kształtach. Tego typu informacje są przydatne nawet dla tych osób, które posiadają niepełnosprawność wzroku od urodzenia, gdyż zazwyczaj są one świadome np. symboliki barw w danej kulturze.
Jeżeli w razie konieczności masz zamiar dotknąć osobę z niepełnosprawnością wzroku, najlepiej powiedz jej o tym. Gdy zrobisz to z zaskoczenia i nagle, możesz tę osobę przestraszyć.
Jeżeli masz zamiar oddalić się od osoby z niepełnosprawnością wzroku, także jej o tym powiedz. Pozwoli to uniknąć dezorientującej i krępującej sytuacji, w której będzie ona myślała, że wciąż jesteś obok niej.
Działanie jako przewodnik [2, 3]
Zdarza się, że osoba z niepełnosprawnością wzroku potrzebuje wsparcia w dotarciu do danego miejsca, nie wiedząc, gdzie się ono znajduje. Mając na uwadze fakt, że sam opis słowny drogi może być niewystarczający, osoba widoma może służyć tymczasowo jako przewodnik. W takim przypadku:
- Zapytaj danej osoby, czy potrzebuje Twojego wsparcia. Jeżeli odmówi, zaakceptuj to i nie wywieraj nacisków.
- Jeśli Twoja pomoc zostanie przyjęta, zaoferuj osobie z niepełnosprawnością wzroku swoje ramię. Wtedy stanie ona za Tobą i chwyci cię nieco powyżej łokcia.
- Poruszaj się normalnym tempem, pół kroku przed osobą z niepełnosprawnością wzroku.
- Jeżeli znajdziecie się w wąskiej przestrzeni, powiedz o tym swojemu towarzyszowi i wysuń łokieć w tył. Wtedy będziecie mogli pokonać drogę idąc jeden za drugim.
- Zbliżając się do schodów lub mając zamiar skręcić, przystań na chwilę. Informuj, jaki jest kierunek schodów.
- Wskazując osobie z niepełnosprawnością wzroku miejsce do siedzenia, połóż jej dłoń na nim. Dzięki temu będzie ona wiedziała, że może je zająć.
Opracowano na podstawie:
[1] Polski Związek Niewidomych. 2020. Widzimy nie tylko oczami: Raport. Warszawa.
[2] Nield-Gehrig, Jill S. 2010. Patient assessment tutorial: A step-by-step guide for the dental hygienist. (Wydanie drugie). Filadelfia: Wolters Kluwer Health | Lippincott Williams & Wilkins.
[3] Fabisiak, Agnieszka i Jarosław Gniatkowski. 2009. „Jak być dobrym przewodnikiem osoby niewidomej w przestrzeni publicznej”, w: Polski Związek Niewidomych, Osoby niewidome i słabowidzące w przestrzeni publicznej: Zalecenia, przepisy, dobre praktyki. Warszawa.
Jeśli spodobał Ci się ten artykuł, polecamy także zapoznać się z poradami i wskazówkami odnośnie komunikacji z osobami G/głuchymi.