Co to jest kultura Głuchych?
Ciekawą odpowiedź na to pytanie sformułowała profesor Barbara Kannapell, socjolożka z Uniwersytetu Gallaudeta w swoich opracowaniach:
„(…) zestaw wyuczonych zachowań i spostrzeżeń, które kształtują wartości i normy głuchych ludzi na podstawie podobnych lub wspólnie dzielonych doświadczeń”.
Głusi pisane z dużej litery uważają siebie za mniejszość językowo-kulturową, a powyższa sentencja prof. Kannapell tylko to potwierdza. Podobnie jak Kaszubi czy Ślązacy, Głusi posiadają własną kulturę. W jej skład wchodzą m.in. własny, naturalny, ewoluowany przez stulecia system komunikacji (język migowy), sztuka (Visual Vernacular (VV), poezja migowa), system zachowań (savoir-vivre), własne organizacje życia społecznego i towarzyskiego (Deaflympics, świetlice i kluby, szkoły dla głuchych z internatem, dni świąteczne) czy historia.
Początki
Już w XVIII i XIX wieku Głusi zyskali w pewnym sensie własną tożsamość ze względu na to, iż powstały pierwsze szkoły dla Głuchych (1774 r. – Paryż, 1784 r. – Londyn, 1817 r. – Warszawa). Otarto także pierwszy i wciąż jedyny uniwersytet na świecie (Waszyngton, 1857 r., Uniwersytet Gallaudeta). W tych szkołach dominowała francuska metoda nauczania osób niesłyszących, czyli za pomocą języka migowego. W połowie XIX wieku w Niemczech powstała pewna filozofia, która odrzuciła język migowy jako metodę nauczania. Wprowadziła na jej miejsce oralizm. Metoda ta zabraniała używania języka migowego, a Głusi mieli czytać mowę z ust. Kongres mediolański w roku 1880 zmienił bieg historii i kultury Głuchych, bowiem francuska szkoła została całkowicie zastąpiona szkołą niemiecką. Od tego momentu w szkołach dla Głuchych uczono odczytywania mowy z ust. Zabroniono używania języka migowego jako języka upośledzonego, gorszego i hamującego rozwój osoby głuchej.
Zmiany, zmiany...
Dopiero w drugiej połowie XX wieku zaczęto dostrzegać społeczności głuchych dzięki badaniom nad amerykańskim językiem migowym (ASL) i docenieniem jego znaczenia. Pionierem tych badań był słyszący wykładowca Uniwersytetu Gallaudeta William Stokoe. Wydał „Słownik ASL”, a następnie jego głuchy współpracownik Carl Cronenberg wydał dodatek do słownika „Społeczność językowa” w roku 1965. Od tego momentu zmieniło się spojrzenie świata na społeczności głuche. Języki migowe stopniowo stały się akceptowane przez surdopedagogów (są to pedagodzy, którzy zajmują się nauczaniem osób głuchych).
Impulsem do bardzo szybkiej popularyzacji wiedzy na temat kultury Głuchych były protesty studentów Uniwersytetu Gallaudeta w roku 1988. Protesty te były wyrazem sprzeciwu wobec wyboru słyszącego rektora uczelni (było trzech kandydatów: dwóch słyszących i jeden głuchy). W wyniku tego doprowadzono do powołania na stanowisko rektora uczelni głuchego kandydata, prof. Irvinga Kinga Jordana (w historii jest nazywany jako I. King Jordan). Całe to wydarzenie przeszło do historii jako „Deaf President Now (DPN)!” – „Czas na głuchego rektora!”.
W Polsce na początku XXI wieku wciąż dominowała metoda oralna, ale dzięki wysiłkom społeczeństwa Głuchych – udało się doprowadzić w Polsce do uchwalenia ustawy o języku migowym w roku 2012, w której to język migowy jest uznanym językiem społeczności Głuchej. Od tego momentu sytuacja w polskich szkołach dla Głuchych się zmieniła, bowiem język migowy – naturalny język Głuchych – jest używany na porządku dziennym.
Jeśli zainteresował Cię temat, ciąg dalszy artykułu znajdziesz pod tym linkiem.