W pandemicznej rzeczywistości taki tytuł mógłby zwiastować dużą klikalność. Ja jednak chciałbym zwrócić uwagę na nieco inny charakter otwierania się instytucji kultury. W niniejszym tekście skupię się więc na przybliżeniu Państwu sensowności działań zmierzających do czynienia muzeów dostępnymi, ale też na sposobach udostępniania zbiorów różnym grupom odbiorców ze szczególnymi potrzebami.
Jak wykorzystawać audioprzewodniki?
Muzea udostępniają się w różnym stopniu i każde z nich ma na poszerzenie oferty dla odbiorców inne pomysły. Podczas zwiedzania bardzo dobrze sprawdzają się audioprzewodniki. Można dzięki ich użyciu nie tylko oprowadzić po wystawie niewidomych przez zapewnienie audiodeskrypcji, ale też tworzyć grupy międzynarodowe. Do audioprzewodników można bowiem wgrać informacje w różnych językach. Korzystanie z tego typu urządzeń opiera się bowiem na napisaniu i nagraniu tekstów, które następnie będą odczytywane przez lektora w trakcie zwiedzania ekspozycji. Nie jest to rozwiązanie pomyślane stricte na użytek niepełnosprawnych, bo korzystające z niego instytucje na całym świecie wykorzystują audioguidy jako ciekawe uzupełnienie oferty przewodnickiej.
Inny rodzaj audioprzewodników
W zależności od zamożności organizacji można też zainwestować w inny rodzaj audioprzewodników. Mam tu na myśli zestawy urządzeń łączące się ze sobą bezprzewodowo. Osoba oprowadzająca posiada nadajnik, do którego mówi, a odbiorcy noszą ze sobą odbiorniki i słuchają oprowadzającego za pośrednictwem słuchawek. Takie rozwiązanie może być bardzo pomocne także dla osób słabosłyszących. Można dzięki niemu organizować maratony wycieczkowe po muzeach i innych instytucjach kultury.
Skanseny - inny typ muzeów
Innym typem muzeów, wymagającym także odrębnych metod przystosowania do potrzeb osób z różnymi niepełnosprawnościami są skanseny. Rozległa przestrzeń rozmieszczenia budynków w tego typu muzeum czy też konieczność zachowania oryginalnego charakteru pomieszczeń może stwarzać trudności dla osób poruszających się na wózkach czy też dla osób starszych, mających inne dysfunkcje ruchu. Ale i takie przestrzenie można okiełznać.
Pomysły na przystosowanie skansenów
Z myślą o seniorach, można postawić ławki na świeżym powietrzu na trasie zwiedzania. Wzbogacając otwartą przestrzeń skansenu o rośliny będzie ona kusiła zapachami i zachęcała do wizyt nie tylko poznawczych, ale też rekreacyjnych w wolnym czasie. Umieszczając przy roślinach tabliczki informacyjne o ich właściwościach uatrakcyjniamy jeszcze bardziej ofertę muzeum. Napisy mogą być wykonane alfabetem brajla lub zakodowane w kodach QR, co bardzo ułatwi ich odczytanie w każdych warunkach atmosferycznych. W dużym uproszczeniu kody QR to zestawy znaków, w których zaszyfrowane są tekstowe informacje. Za pomocą aplikacji w telefonie można je błyskawicznie odczytać na ekranie swojego smartfona. W zależności od indywidualnych potrzeb, tekst można powiększać, ale też odsłuchać korzystając z syntezatora mowy.
Ofertę edukacyjną skansenu też można przygotować tak, by była dostępna dla wszystkich. Wystarczy w miejsce przedmiotów często unikatowych, bardzo starych, wykonać ich repliki. Zbudowanie makiet budynków może uatrakcyjnić ofertę skansenu.
Można też stworzyć dedykowane ścieżki zwiedzania dla osób z różnymi niepełnosprawnościami, by zwiedzając skanseny można było wiele dowiedzieć się o obyczajach i historii wieków minionych. I tak na przykład osoby z problemami ruchowymi mogą być usatysfakcjonowane nagromadzeniem obiektów do zwiedzania w niedalekiej odległości od siebie, a zwiedzający z dysfunkcją wzroku dużą ilością eksponatów lub ich replik możliwych do dotykania.
Wielka rola przewodników
Uwzględniając zawarte powyżej wskazówki muzea o różnym charakterze staną się z pewnością bardziej dostępne. Nie możemy jednak zapominać o wielkiej roli przewodników, którzy swoimi działaniami mogą sprawić, by zwiedzanie było niezapomnianym przeżyciem. Mam tu na myśli zwracanie się twarzą do osób lub grup słabosłyszących, by ci mogli odczytywać niedosłyszane informacje z ruchu warg. Przewodnicy grup, w których są osoby niesłyszące powinni pamiętać też o ustawianiu się w miejscu dobrze oświetlonym i noszeniu ciemnych ubrań, by ruchy ich rąk wykonujących tłumaczenie słów przewodnika na polski język migowy były widoczne dla zwiedzających.
Dobrze jest też opisywać każde odwiedzane pomieszczenie osobom z problemami ze wzrokiem, bo nawet najlepiej napisana audiodeskrypcja nie odpowie na wiele pytań, które można zadać podczas zwiedzania. Przykładowo, wchodząc do pomieszczenia z dużą ilością eksponatów autor słownego opisu otoczenia powinien możliwie zwięźle podać informacje, co znajduje się na wprost wchodzącego, co jest po prawej i lewej stronie od wejścia, jaką powierzchnię ma pomieszczenie. Jeśli jednak ktoś będzie chciał dopytać o konkretny przedmiot z wystawy, na te pytania może odpowiedzieć przewodnik.
Muzea w wirtualnej rzeczywistości
Ciekawym pomysłem realizowanym przez muzea oraz fundacje działające na rzecz osób z niepełnosprawnościami jest zamieszczanie opisów dostępnych dzieł, obrazów i zabytków w internecie. W wirtualnej rzeczywistości można skorzystać z galerii sztuki opisującej dokonania malarzy, rzeźbiarzy i architektów na przestrzeni epok oraz bardzo wnikliwie zapoznać się z procesem powstawania i kontekstem historycznym znanych dzieł malarstwa i rzeźby.
W pandemicznej rzeczywistości to często jedyna możliwość zapoznania się ze zbiorami instytucji, a w czasach otwartości na zwiedzających może być formą utrwalenia w pamięci wcześniej obejrzanych obiektów.
Na zakończenie
Mam nadzieję, że ten tekst przybliżył nieco Państwu możliwości otwierania muzeów i przystosowywania ich do potrzeb osób ze zróżnicowanymi potrzebami, ale też uzmysłowił czytelnikom plusy poszerzania oferty dla wszystkich zwiedzających muzea, skanseny czy galerie sztuki.
Spodobał Ci się ten artykuł? Może zechcesz też przeczytać o tym, jak osoby słabowidzące jeżdżą na rowerze?