To publikacja przygotowana w odpowiedzi na potrzeby osób z niepełnosprawnością intelektualną, opiekunów młodszych dzieci, osób ze spektrum autyzmu i wszystkich, którzy chcą poznać naszą instytucję i zasady, jakie w niej obowiązują.
Przedprzewodnik może opisywać całą instytucję, ale można też stworzyć szereg przewodników dedykowanych konkretnym wydarzeniom: np. warsztatom, pokazom albo załatwianiu konkretnych spraw: np. złożeniu wniosku o dowód osobisty.
Przewodnik zmniejsza prawdopodobieństwo zaskoczenia, co powoduje zminimalizowanie oznak niepokoju i możliwość wystąpienia trudnych zachowań, np. ataków agresji lub paniki. Pomaga oswoić się z nową przestrzenią i ułatwia załatwienie spraw, które mogą wydawać się skomplikowane (np. sprawy urzędowe).
Co zawiera?
Przedprzewodnik to po prostu przewodnik po naszej instytucji (albo wydarzeniu / sposobie załatwienia sprawy). Zawiera jej opis – krótką informację, czym się zajmuje i gdzie się znajduje, jak wygląda dojazd / dojście do niej, jak wygląda budynek i co można zobaczyć po wejściu do środka. W przedprzewodniku opisujemy chronologicznie cały proces zwiedzania / załatwiania sprawy: od wejścia, do wyjścia. Informujemy także:
- gdzie znajduje się wejście, schody, winda,
- jak skorzystać z szatni,
- gdzie zakupić bilet i kto go sprawdza (jeśli dotyczy),
- gdzie są toalety,
- gdzie jest pokój wyciszeń,
- jakich używamy oznaczeń / piktogramów,
- jakie zasady panują w instytucji (np.: nie można biegać, kurtkę trzeba zostawić w szatni).
Przedprzewodnik to odpowiednie miejsce, żeby ostrzec odwiedzających przez miejscami trudnymi sensorycznie (głośnymi, tłumnymi, w których używa się ostrego / migającego światła itd.) i pokazać, w jaki sposób można je ominąć. Dobrym pomysłem jest zamieszczenie w przedprzewodniku uproszczonego planu instytucji, na którym zaznaczymy wszystkie miejsca, które opisujemy: szatnię, kasę, wejście, toalety, pokój wyciszeń itd.
W przedprzewodniku powinniśmy zawrzeć też jasne wskazówki, jak należy przygotować się do wizyty (np. co trzeba zabrać albo ile kosztuje bilet). Powinien także zawierać inne informacje, które mogą być ważne dla odwiedzających ze szczególnymi potrzebami: np. o wydarzeniach dedykowanych, godzinach wyciszeń, wejściu mniej uczęszczanym przez zwiedzających i możliwości skorzystania ze wsparcia asystenta, wypożyczeniu słuchawek wyciszających, obecności tłumacza PJM czy audiodeskrypcji.
Jaką powinien mieć formę?
Przedprzewodnik powinien być bogato ilustrowany zdjęciami. Zdjęcia muszą być opisane i skadrowane tak, by nie zawierały zbędnych elementów oraz ułożone chronologicznie, zgodnie ze ścieżką zwiedzania / załatwiania sprawy, to znaczy od wejścia do wyjścia. Na zdjęciach warto pokazać wszystkie najważniejsze rzeczy: np. kolejkomat, bilet, numerek do szatni, wejście, miejsce obsługi klientów, hol, windę czy wzór formularza wniosku, który trzeba wypełnić. Można także opatrzyć go krótkim wstępem dla rodziców czy opiekunów, w którym podamy wskazówki dotyczące przygotowania się do wizyty, zachowania oraz informacje, do kogo można zgłosić się po pomoc.
Jakiego języka używać?
Powinniśmy przygotować go co najmniej według standardów prostego języka (można się z nimi zapoznać m.in. na stronie Pracowni Prostej Polszczyzny), ale jeżeli tylko mamy taką możliwość, opracujmy przedprzewodnik w tekście łatwym do czytania i rozumienia, czyli ETR. Standardy ETR można znaleźć w dostępnej w internecie publikacji: „Informacja dla wszystkich. Europejskie standardy przygotowania tekstu łatwego do czytania i zrozumienia". Takie teksty są przyjazne dla wszystkich i mogą być czytane samodzielnie także przez małe dzieci i osoby z niepełnosprawnością intelektualną.
Najważniejsza jest zasada: im prościej, tym lepiej. Po opracowaniu pierwszej wersji przedprzewodnika dobrze jest zastanowić się, co jeszcze można uprościć, jakie terminy wymagają dodatkowych objaśnień i jakie informacje niekoniecznie muszą się w nim znaleźć.
Gdzie umieścić przedprzewodnik?
Przedprzewodniki są najbardziej użyteczne, gdy można się z nimi zapoznać przed wizytą w danej instytucji. Zadbajmy więc, żeby były dostępne na naszej stronie internetowej w miejscu łatwym do znalezienia. W zaproszeniach na wydarzenia informujmy, gdzie można znaleźć dedykowany im przedprzewodnik; informację o jego istnieniu podawajmy także w broszurach informujących o działalności naszej instytucji.
Anna Jeżowska – Siwek. Od ponad 10 lat pracuje w sektorze pozarządowym i działa na rzecz osób z niepełnosprawnościami. W Fundacji Katarynka zajmuje się głównie dostępnością dla odbiorców w spektrum autyzmu oraz z niepełnosprawnością intelektualną. Prowadzi szkolenia, konsultuje warunki sensoryczne w instytucjach, tworzy teksty łatwe do czytania i rozumienia. Jest współautorką Wrocławskich Standardów Dostępności Kultury i Wydarzeń oraz współtwórczynią programu Wrocławskich Certyfikatów Bezpieczeństwa dla Osiedli.